Gemeente aansprakelijk voor schade ontstaan door een afgebroken tak?

Gemeente aansprakelijk voor schade ontstaan door een afgebroken tak?

In deze zaak viel er een afgebroken tak op een groep toeristen, die onder een kastanjeboom stonden te wachten. Een zestal toeristen raakte gewond en zij stelden daaropvolgend de gemeente aansprakelijk. Het incident vond plaats op 16 juli 2015 te Zutphen.

Hoewel de gemeente aansprakelijkheid afwees voor dit incident, trof zij met vijf van de zes benadeelden een minnelijke regeling. Met één van de zes benadeelden lukte dit niet en namens haar werd de aansprakelijkheidsdiscussie voorgelegd aan de rechter.

Standpunt eiseres
De benadeelde is van mening dat de gemeente niet heeft voldaan aan haar zorgplicht, namelijk het onderhouden van de betreffende boom. Daarnaast stelt zij dat de gemeente heeft verzuimd om maatregelen te treffen en daarmee een onaanvaardbaar risico heeft genomen, namelijk het in stand houden van een gevaarlijke situatie.

Standpunt gemeente
De gemeente stelt zich op het standpunt dat zij niet aansprakelijk is voor het incident, daar zij heeft voldaan aan de op haar rustende zorgplicht. Het afbreken van de tak kan om die reden niet aan de gemeente worden toegerekend. Volgens de gemeente dient het incident te worden aangemerkt als een ongelukkige samenloop van omstandigheden.

Relevante feiten en omstandigheden
De boom in kwestie staat op een locatie, waar zich een opstapplaats bevindt voor een toeristische fluisterboot. Met name in de zomer verzamelen zich onder deze boom dagelijks grote groepen mensen voor een boottocht met de betreffende boot.

Door de gemeente werden verschillende stukken overlegd waaruit bleek dat de boom reeds sinds 2008 jaarlijks aan controle c.q. inspectie onderhevig was en dat de boom sinds 2012 werd aangemerkt als ‘risicoboom’. De controles zijn tot dan toe slechts visuele controles geweest. Voorts is vast komen te staan dat er in 2013 en 2014 geen controles hebben plaatsgevonden, ondanks de kwalificatie ‘risicoboom’.

Op 24 februari 2015 deed een onafhankelijk bureau, Tree-O-Logic, in opdracht van de gemeente onderzoek naar de conditie van de boom. Uit het onderzoeksrapport van Tree-O-Logic bleek opnieuw dat de boom moest worden aangemerkt als ‘risicoboom’. De conditie van de boom werd aangemerkt als ‘matig’. Van belang is daarnaast dat er werd geadviseerd om nader onderzoek in te stellen naar de conditie van de boom, daar er sprake was van onder meer een kastanjebloedingsziekte en de vorming van zadelzwam. Een visuele controle is onvoldoende om een goed beeld te krijgen van de daadwerkelijke conditie van de boom. Bij urgentie werd vervolgens vermeld: ‘binnen 3 maanden’.

Op 26 mei 2015 volgde er opnieuw een controle door een coördinator van de gemeente. Na afloop van deze controle werd de desbetreffende boom op de kaplijst gezet voor het najaar van 2015. De uitgevoerde controle werd door de gemeente aangemerkt als ‘nader onderzoek’.

Het incident vond plaats voordat het kappen van de boom heeft kunnen plaatsvinden. Kort na het incident werd de boom alsnog gekapt. Door de aansprakelijkheidsverzekeraar van de gemeente werd opdracht gegeven tot een expertise en een onderzoek naar de oorzaak van de takbreuk.

Dit onderzoek werd verricht door Boomtotaalzorg en wees uit dat er sprake was van een situatie met een verhoogd risico, gelet op onder meer de leeftijd van de boom, de standplaats en het gebruik van de openbare ruimte rondom de boom. De gemeente was hiervan op de hoogte. Echter was het afbreken van de desbetreffende tak niet voorzienbaar, daar tijdens de laatste controle niet was gebleken van ‘visueel waarneembare gebreken’. De conclusie van Boomtotaalzorg, in het kader van de expertise, is dan ook dat er geen reden is om aan te nemen dat de gemeente nalatig is geweest voor wat betreft de controles en het onderhoud van de boom.

Zaak in eerste aanleg, uitspraak van 4 januari 2019 (ECLI:NL:RBGEL:2019:8)
Van belang acht de rechtbank allereerst dat in het onderzoeksrapport van februari 2015 naar voren komt dat de boom als risicoboom moest worden aangemerkt en dat er in het verlengde daarvan is geadviseerd om binnen afzienbare tijd nader onderzoek te laten verrichten. Hoewel de gemeente het onderzoek van mei 2015 bestempelde als ‘nader onderzoek’, is ter zitting vast komen te staan dat ook deze controle niet meer behelsde dan een visuele controle. Door de rechtbank wordt dan ook geoordeeld dat er in het geheel geen sprake is geweest van ‘nader onderzoek’.

Gelet op het vorenstaande en de kelderluikcriteria in acht genomen, komt de rechtbank tot het oordeel dat de gemeente tekort is geschoten in de uitoefening van haar zorgplicht voor wat betreft het onderhoud en de (periodieke) controles op de conditie van de boom en dus aansprakelijk is voor de schade ontstaan door de afgebroken tak. Het geadviseerde ‘nader onderzoek’ werd niet verricht, terwijl het voor de gemeente niet bezwaarlijk was om dit onderzoek uit te voeren. Door geen nader onderzoek te verrichten naar het risico van mogelijke takbreuk, heeft de gemeente een ongeoorloofd risico in het leven geroepen voor de dagelijks onder die boom wachtende grote groepen mensen. De omstandigheid dat de gemeente niet had kunnen voorzien dat de tak zou afbreken doet daar niet aan af.

Zaak in hoger beroep, uitspraak van 28 april 2020 (ECLI:NL:GHARL:2020:3428)
De gemeente ging in hoger beroep tegen de uitspraak van de rechtbank. Het hof gaat daarbij uit van dezelfde feiten en omstandigheden, zoals aangevoerd in eerste aanleg.

Net als de rechtbank, acht het Hof het van belang dat de gemeente op de hoogte was van de matige conditie van de boom en desondanks heeft nagelaten aanvullende maatregelen te treffen, in de vorm van nader onderzoek naar de conditie van de boom. De gemeente had meer specifiek diepgaander onderzoek moeten verrichten, in plaats van te volstaan met wederom een visuele inspectie in mei 2015. Had de gemeente dit wel gedaan, dan had het incident hoogstwaarschijnlijk niet plaatsgevonden. Met dit oordeel wordt het vonnis van de rechtbank door het Hof bekrachtigd.

Zaak in cassatie, uitspraak van 19 november 2021 (ECLI:NL:HR:2021:1722)
De gemeente gaat in cassatie tegen de uitspraak van het Hof. De Hoge Raad verwerpt het beroep van de gemeente. Het arrest van het Hof wordt daarmee onherroepelijk. De gemeente is dus aansprakelijk voor de schade die werd geleden als gevolg van de afgebroken tak.

Artikel 186 Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering bepaalt dat in gevallen waarin bij wet het bewijs door getuigen is toegelaten, op verzoek van een belanghebbende onverwijld (= zonder uitstel) een voorlopig getuigenverhoor kan worden bevolen. Doel van het voorlopig getuigenverhoor Procederen kost niet alleen veel geld, maar vaak ook veel tijd. Soms is het voorafgaand aan […]

Uit recent onderzoek van VeiligheidNL (kenniscentrum voor letselpreventie) bleek dat artsen op de spoedeisende hulp een toename zien van het aantal verkeersongevallen met een fatbike. Verder viel op dat het aandeel van de leeftijdscategorie 10-14 jarigen steeds groeit. Het onderzoek werd wijd verspreid door de (sociale) media, met een oproep tot het verbeteren van de […]